ಗ್ಯಾನವಾಪಿ ಮಸೀದಿಯೊಳಗೆ(Gyanvapi Mosque) ಕಂಡುಬರುವ ಶಿವಲಿಂಗದಂತಹ ರಚನೆಯು ವಾರಣಾಸಿ(Varanasi) ಬಳಿ ಕಂಡುಬರುವ ಗುಪ್ತರ ಕಾಲದ(Gupta Era) ಕಟ್ಟಡದೊಂದಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರ(History Teller) ಶ್ರೀ ಭಗವಾನ್ ಸಿಂಗ್(Sri Bhagwan Singh) ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಬನಾರಸ್ ಹಿಂದೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಮತ್ತು ವಿಗ್ರಹ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಇತಿಹಾಸಕಾರರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಸುದ್ದಿ ವಾಹಿನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ ಅವರು, ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ವಾರಣಾಸಿ ಬಳಿಯ ಸೈದ್‌ಪುರ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಉತ್ಖನನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಸೈದ್‌ಪುರ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದವು. ಗ್ಯಾನವಾಪಿ ಮಸೀದಿಯ ಒಳಗೆ ಕಂಡುಬರುವ ರಚನೆಯು ಸೈದ್‌ಪುರ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ.
ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಅದರ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಕಾರದಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ರಚನೆಯು ಶಿವಲಿಂಗವೇ ಮತ್ತು ಅದು ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅದು ಯಾವ ಯುಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತಜ್ಞರು ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು ಎಂದು ಸಿಂಗ್ ಹೇಳಿದರು. ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಶಿವಲಿಂಗಗಳು ಹರಪ್ಪಾ ಮತ್ತು ಮೊಹಂಜೋದಾರೋ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಆರ್ಯರ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುವಂತೆ ಹರಪ್ಪ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಜನರು ‘ಶೈವಿಸಂ’ನ ಕಟ್ಟಾ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿದ್ದರು,
ಏಕೆಂದರೆ ಹರಪ್ಪ ಮತ್ತು ಮೊಹಂಜೋದಾರೋ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳ ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಶಿವಲಿಂಗಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಸ್ಥಳಗಳ ಉತ್ಖನನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಜಾನ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕವಾದ ಮೋಹನ್ಜೋದಾರೋ-ದಿ ಸಿಂಧೂ ನಾಗರಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಶಿವಲಿಂಗಗಳ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹರಪ್ಪಾ ಮತ್ತು ಮೊಹಂಜೋದಾರೋ ಸ್ಥಳಗಳ ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಶಿವಲಿಂಗವು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಇದು ಆಧುನಿಕ ಶಿವಲಿಂಗಗಳಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಹರಪ್ಪಾ ಉತ್ಖನನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ರೂಪವಾದ ಪಶುಪತಿನಾಥನ ಪ್ರತಿಮೆಯೂ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಹರಪ್ಪನ್ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಶೈವ ನಾಗರಿಕತೆಯಾಗಿತ್ತು. ಶಿವಲಿಂಗದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮುಂಚಿನ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ವೇದಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು ಎಂದು ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
